سرآغاز و سرانجام گیتی
سرآغاز و سرانجام هستی
کیهان‌شناسی
بشر از نخستین روزگاری که گام به این دنیای خاکی نهاد، در پی یافتن پاسخ پرسش‌های فراوانی، درباره‌ی چیستی جهان، نحوه‌ی پیدایش و سرانجام آن بوده است. این پرسش همواره در طول دوران و اعصار مختلف، تا به امروز وجود داشته و بشر پاسخ آن را در گستره‌ی دانش‌های تجربی، دین، فلسفه و ماوراء طبیعت جستجـو کرده است.
علم کیهان‌شناسی به برخی از این پرسش‌ها در مورد چیستی جهان پاسخ می‌دهد. کیهان‌شناسی، علم مطالعه ماهیّت کل جهان است و هم‌اکنون کیهان‌شناسی فیزیکی، کیهان‌شناسی متافیزیکی، کیهان‌شناسی دینی و کیهان‌شناسی ماورائی از شاخه‌های گوناگون این علم به شمار می‌آیند. اما ما توجه‌مان را به کیهان‌شناسی فیزیکی معطوف می‌سازیم.
مشاهدات ستاره‌شناختی در مورد ساختمان بزرگ جهان چه چیزی به ما بازگو می‌کنند؟ آیا قوانین فیزیک، آنگونه که ما می‌شناسیم قادرند الگویی مناسب از جهان هستی را به تصویر کشند؟ طبق این الگو، جهان چگونه به وجود آمده و چه سرانجامی در انتظار آن است؟ تجسّس و تحقیق در مورد این پرسش‌ها، همان چیزی است که دانشمندان آن را کیهان‌شناسی فیزیکی می‌نامند.
در کیهان‌شناسی، طرح مدل‌های فرضی از جهان و تطبیق آن با مشاهدات و رصدها مورد بحث و بررسی قرار می‌گیرد. در این گستره، ریاضیات تنها زبان مناسب برای بیان و مدل‌سازی ماهیت پیچیده‌ی جهان است. به همین دلیل، اکثر کیهان‌شناسان در واقع ریاضی‌دانان یا ریاضی- فیزیک‌دانان برجسته‌ای هستند که نگاهشان به مسأله کاملاً تئوریک است. در طرف دیگر یافته‌های اخترشناسان از رصدِ فضاییست که در آن زندگی می‌کنیم. در نهایت در کیهان‌شناسی مدل ریاضی‌ای از جهان پذیرفته خواهد شد که با نتایج رصدهای اخترشناسان سازگار باشد.
کیهان‌شناسیِ فیزیکِ نوین حاصل ترکیب معتبرترین نظریه‌های فیزیکی توسط بزرگترین ریاضی- فیزیک‌دانان مانند آلبرت اینشتین (تصویر راست) و بررسی جهان توسط دانشمندان ستاره‌شناسی مانند ادوین هابل (تصویر چپ) است.
